Στο γόνατο υπάρχουν κυρίως 4 σύνδεσμοι που προσφέρουν σταθερότητα.
Οι πλάγιοι σύνδεσμοι βρίσκονται επιφανειακά στις δύο πλευρές του γόνατος (έσω και έξω πλάγιος σύνδεσμος) και προσφέρουν σταθερότητα στις πλάγιες κινήσεις σε μετωπιαίο επίπεδο.
Οι σύνδεσμοι που βρίσκονται μέσα στην άρθρωση (πρόσθιος και οπίσθιος χιαστός σύνδεσμος) προσφέρουν σταθερότητα σε οβελιαίο επίπεδο.
Ο πρόσθιος χιαστός συνδέει το πρόσθιο τμήμα της κνήμης με το οπίσθιο του μηρού. Αποτρέπει την πρόσθια ολίσθηση της κνήμης σε σχέση με τον μηρό και σταθεροποιεί το γόνατο κατά τη διάρκεια στροφικών κινήσεων.
Οι ολισθαίνουσες αρθρικές επιφάνειες επικαλύπτονται από χόνδρο και συμπληρώνονται από τους μηνίσκους (ελαστικοί ημισεληνοειδής σχηματισμοί ινοχόνδρινης σύστασης) οι οποίοι βρίσκονται μεταξύ του μηρού και της κνήμης και βοηθούν στην απορρόφηση των κραδασμών που αναπτύσσονται στην άρθρωση του γόνατος.
Ρήξη Προσθίου χιαστού συνδέσμου
Συμβαίνει κυρίως μετά από στροφική κάκωση του γόνατος κατά τη διάρκεια αθλητικών δραστηριοτήτων(συλλογικά αθλήματα επαφής και pivot: football rugby, basketball…ατομικά αθλήματα in pivot: skiing, tennis…)
Ο ασθενής πέφτοντας αντιλαμβάνεται ΄΄σαν κάτι να σπάει στο γονατό του¨΄με έντονο μα συχνά σύντομο πόνο. Όταν ο πόνος γίνεται ανεκτός, ο ασθενής που προσπαθεί να σηκωθεί δεν μπορεί να σταθεί στο τραυματισμένο του πόδι το οποίο είναι ασταθές.
Στο αμέσως επόμενο διάστημα το τραυματισμένο γόνατο μπορεί να πρηστεί σε συνάρτηση με την ενδαρθρική αιμορραγία.
Διάγνωση Ρήξεως Πρόσθιου Χιαστού Συνδέσμου
Η εκτίμηση μιας βλάβης ΠΧΣ είναι πολύ σημαντική και πρέπει να γίνεται από εξιδικευμένο Ορθοπεδικό στις Αθλητικές κακώσεις.
Η διάγνωση βασίζεται στην
-προσεκτικη κλινική εξέταση του τραυματισμένου γόνατος
-Αρχικό ακτινολογικό έλεγχο για τη διάγνωση πιθανού συνοδού κατάγματος
-Μαγνητική τομογραφία του τραυματισμένου γόνατος κατά την οποία μπορούν να εντοπισθούν συνοδές οστεοχόνδρινες βλάβες, τραυματισμοί στους μηνίσκους η και σε άλλες δομές του γόνατος.
-Αντικειμενική μέτρηση της αστάθειας του γόνατος
Αντιμετώπιση βλάβης Ρήξεως Πρόσθιου Χιαστού Συνδέσμου
Ο ΠΧΣ πάρα πολύ σπάνια μπορεί να επουλωθεί αυτόματα, ωστόσο όταν αυτό συμβαίνει γίνεται σε μη ανατομική θέση, κυρίως επάνω στον οπίσθιο χιαστό σύνδεσμο.
Ο ασθενής προοδευτικά εμφανίζει αυξημένο αίσθημα αστάθειας τόσο στις καθημερινές όσο και στις αθλητικές του δραστηριότητες.
Λόγω της αστάθεια και της κακής κινηματικής του γόνατος δημιουργούνται προοδευτικά βλάβες στους μηνίσκους και τον αρθρικό χόνδρο. Αυτό έχει ως συνέπεια αρκετά χρόνια μετά από μια ρήξη ΠΧΣ να αναπτυχθεί μετατραυματική αρθρίτιδα στο γόνατο του ασθενούς.
Η ένδειξεις για την χειρουργική αντιμετώπιση της ρήξεως ΠΧΣ εξαρτάται από πολλους παράγοντες
-Την ηλικία του ασθενή. Συνδεσμοπλαστική ΠΧΣ μπορει να γίνει και σε ασθενής μεγαλύτερους >50 ετών, όπως και σε παιδιά πριν την ενηλικίωση τους <16.
-Το επίπεδο δραστηριότητας του ασθενούς(επάγγελμα και αθλητικές δραστηριότητες)
-Την υποκειμενική αστάθεια που αναφέρει ο ασθενής.
-Την αντικειμενική στροφική αστάθεια του γόνατος του ασθενούς κατά την κλινική εξέταση.
-Την μαγνητική τομογραφία και τις συνοδές βλάβες.
Χειρουργική αντιμετώπιση Ρήξεως Πρόσθιου Χιαστού Συνδέσμου
Το χειρουργείο γίνεται αρθροσκοπικά, χρησιμοποιώντας μια μικρή κάμερα που τοποθετείται στο γόνατο μειώνοντας έτσι τις χειρουργικές τομές και την βλάβη των γύρω ιστών.
Με την συνδεσμοπλαστική λοιπόν γίνεται η αντικατάσταση του ρηχθέντος ΠΧΣ με τενόντιο μόσχευμα από τον ίδιο ασθενή(αυτομόσχευμα). Οι τύποι που χρησιμοποιούνται συνήθως είναι :
-Ο επιγονατιδικός τένοντας–Kenneth johnes technique (KJ).
-Οι οπίσθιοι μηριαίοι(ισχνός και ημιτενοντώδης)
-Ο τένοντας του τετρακεφάλου
Πραγματοποιούνται οστικά τούνελ στον μηρό και στην κνήμη από όπου περνάει το αυτομόσχευμα και σταθεροποιείται με ειδικά υλικά όπως απορροφήσιμοι κοχλίες και μεταλλικά κουμπιά(buttons).
Το είδος του αυτομοσχεύματος και η τεχνική συνδεσμοπλαστικής που θα χρησιμοποιηθεί διαφέρει για κάθε ασθενή και εξαρτάται από πολλές παραμέτρους που λαμβάνει ο χειρουργός υπόψιν του, το αποτέλεσμα όμως είναι παρεμφερές.
Τεχνικές συνδεσμοπλαστικής για πλήρη ρήξη ΠΧΣ :
• Συνδεσμοπλαστική ΠΧΣ με χρησιμοποίηση οπισθίων μηριαίων και διατήρηση της κατάφυσης τους στην κνήμη για ευόδωση της αιμάτωσης τους(“Reconstruction of the ligament by out in biological technique” –video).
• Συνδεσμοπλαστική ΠΧΣ με χρήση επιγονατιδικού τενοντα.
- Συνδεσμοπλαστική ΠΧΣ με ταυτόχρονη πρόσθια έξω σταθεροποίηση για καλύτερη στροφική σταθερότητα του γόνατος και μείωση του ποσοστού επαναρήξεως κυρίως για αθλητές υψηλών απαιτήσεων.
Τεχνική συνδεσμοπλαστικής για μερική ρήξη ΠΧΣ :
• Συνδεσμοπλαστική ΠΧΣ με διατήρηση του υπολείμματος του ρηχθέντος συνδέσμου για καλύτερη βιολογία της περιοχής( S.A.M.B.B.A technique).
Οι βλάβες των μηνίσκων αντιμετωπίζονται στον ίδιο χρόνο και ὀπου είναι εφικτό ο μηνίσκος ράβεται, ενώ σε μη επιδιορθώσιμες περιπτώσεις το σπασμένο κομμάτι του μηνίσκου αφαιρείται.
Αποκατάσταση μετά το χειρουργείο και επαναφορά στις αθλητικές δραστηριότητες
Κατά τις πρώτες μετεγχειρητικές ημέρες δίνεται έμφαση στη μείωση του πόνου και του οιδήματος στο γόνατο καθώς και στην ανάκτηση του πλήρες εύρους κινήσεως της αρθρώσεως κυρίως της εκτάσεως του γόνατος. Είναι πολύ σημαντικό σε αυτή τη φάση η μυική ενδυνάμωση των μυών γύρω από το γόνατο και κυρίως του τετρακεφάλου. Τους πρώτους 3 μήνες μετα το χειρουργείο ο ασθενής ακολουθεί συνδυασμο ασκήσεων με την καθοδήγηση τόσο του χειρουργού όσο και του φυσικοθεραπευτή.
Μετά τους 3 μήνες ο ασθενής ξεκινά άθληση στον ίδιο άξονα χωρίς αλλαγή κατεύθυνσης (τρέξιμο,ποδήλατο,κολύμπη).
Στους 6 μήνες συστήνεται στον ασθενή ισοκινητικός έλεγχος με ειδικό μηχάνημα το οποίο ελέγχει την δύναμη των μυών γύρω από το γόνατο και πιστοποιεί με αυτό τον τρόπο την ετοιμότητα του ασθενη για πλήρη επάνοδο στις αθλητικές δραστηριότητες του. Έτσι μπορεί να γίνει προοδευτική έναρξη των αθλημάτων με αλλαγή κατεύθυνσης(pivot) με πλήρη επαναφορά του αθλητή σε φυσικό επίπεδο.