Ορθοπεδική & Τραυματολογία: Τι κάνει ένας τραυματοχειρουργός

Η ειδικότητα της Ορθοπεδικής και Τραυματολογίας συχνά για λόγους συντομίας περιορίζεται στον όρο Ορθοπεδική και ο ορθοπεδικός- τραυματολόγος/ τραυματοχειρουργός αντίστοιχα στον όρο ορθοπεδικός. Και αν και φαινομενικά η αλλαγή αυτή αποτελεί μια απλή γλωσσική απλούστευση, στην ουσία κρύβει ένα βασικό πρόβλημα της εποχής μας. Ο τραυματίας αποτελεί μια ειδική κατηγορία ασθενούς και η αντιμετώπισή του χαρακτηρίζεται από σημαντικές ιδιαιτερότητες.

Τον όρο τραυματοχειρουργός τον χρησιμοποιούμε στο άρθρο ως συνώνυμο του χειρουργού ορθοπεδικού τραύματος. Ο όρος αυτός χρησιμοποιείται στη Γερμανία, όπου παρότι η ειδικότητα της Ορθοπεδικής και της Τραυματολογίας είναι ενιαία, ακριβώς όπως στην Ελλάδα, πολλά νοσοκομεία έχουν ξεχωριστά τμήματα για τα περιστατικά της λεγόμενης «ψυχρής» Ορθοπεδικής (οσφυαλγία, αυχενικό, οστεοαρθρίτιδα γόνατος και ισχίου) και τα τραυματικά περιστατικά. Oι ορθοπεδικοί που εργάζονται σε κλινικές τραύματος αποκαλούνται τραυματοχειρουργοί. Έτσι ο τραυματοχειρουργός είναι εκείνος που θα υποδεχτεί έναν τραυματία, θα τον εξετάσει σχολαστικά  και θα τον αντιμετωπίσει, ενίοτε σε συνεργασία και με άλλες ειδικότητες. Επιπλέον θα είναι ο αποκλειστικός υπεύθυνος για την αντιμετώπιση του ορθοπεδικού τραύματος, δηλαδή τραυμάτων που αφορούν οστά, μύες και τένοντες. Ο όρος τραυματοχειρουργός δεν χρησιμοποιείται στην Ελλάδα, καθότι η αντιμετώπιση του τραυματία είναι δομημένη με τελείως διαφορετικό τρόπο. Έτσι ο ορθοπεδικός στην Ελλάδα ελέγχει τον τραυματία αποκλειστικά για μυοσκελετικές κακώσεις. Και εδώ υπάρχει ένα ιδιαίτερα σημαντικό πρόβλημα. Ο τραυματίας είναι ένας ασθενής με πολλές ιδιαιτερότητες. Ο ιατρός που τον αναλαμβάνει πρέπει να είναι σε θέση να τον αντιμετωπίσει στο σύνολό του και όχι να κοιτάει ένα μόνο κομμάτι που αφορά την ειδικότητά του. Η εκπαίδευση του τραυματοχειρουργού δεν στηρίζεται μόνο στην απόκτηση των απαραίτητων γνώσεων ή χειρουργικών ικανοτήτων για την αντιμετώπιση των καταγμάτων, αλλά και στην απόκτηση δεξιοτήτων για την σωστή προσέγγιση του ασθενούς και των συγγενών, την σωστή επικοινωνία και γενικά την ολιστική αντιμετώπιση του τραυματία.

Είναι απαραίτητο να γίνουν κατανοητές οι ιδιαιτερότητες του ασθενούς που έχει τραυματιστεί και γιατί η συνεχιζόμενη εκπαίδευση ενός ορθοπεδικού στην αντιμετώπιση του ορθοπεδικού τραύματος είναι απαραίτητη.

1. Τί ακριβώς διακυβεύεται? Όπως και με την πλειονότητα των επειγόντων περιστατικών, στόχος στην περίπτωση του τραυματία είναι η επιβίωση και αυτοεξυπηρέτηση του ασθενούς και ορισμένες φορές ο στόχος αυτός επιτυγχάνεται μέσα από δυσκολίες. Ο τραυματοχειρουργός πρέπει να έχει συναίσθηση του διακυβεύματος και να αντιμετωπίζει την πρόκληση αυτή με το δέοντα σεβασμό αλλά όχι με δέος. Πρέπει πάντοτε να διαθέτει την ηρεμία να αναλάβει ένα δύσκολο περιστατικό, να το αναλύσει και να διαλέξει τάχιστα την καλύτερη μέθοδο ώστε να σώσει το πόδι, το χέρι ή τη ζωή του ασθενούς του. Επιπλέον πρέπει να είναι σε θέση να καθοδηγήσει τον ασθενή του, ο οποίος δυστυχώς δεν έχει το χρόνο να προετοιμαστεί για τις σημαντικές αποφάσεις που πρέπει να πάρει.
2. Οι τραυματισμοί δεν συμβαίνουν σε επιλεγμένους ασθενείς. Η δήλωση αυτή αν και φαίνεται αυτονόητη είναι ιδιαίτερα σημαντική τόσο για τον ιατρό όσο και για τον ασθενή και τον οικογενειακό του κύκλο. Σκεφτείτε ποια είναι τα ιδανικά χαρακτηριστικά ενός ασθενούς που προορίζεται για κάποιο για χειρουργείο. Νεαρής ηλικίας, χωρίς άλλα προβλήματα υγείας και σε καλή κατάσταση. Πολύ συχνά όμως ο τραυματίας έχει τα ακριβώς αντίθετα χαρακτηριστικά. Είναι ένας 94χρονος με πολλές ασθένειες και φάρμακα ή ένα 5χρονο παιδί. Είναι σίγουρα δύσκολο να δεχτεί κάποιος ότι ο υπερήλικας γονιός του ή το μικρό παιδί του πρέπει να χειρουργηθεί, με αποτέλεσμα να αναζητά εναγωνίως άλλη λύση, αλλά πολλές φορές στο τραύμα η χειρουργική αντιμετώπιση είναι η μόνη λύση. Και δυστυχώς πολλές φορές δεν υπάρχει η δυνατότητα καθυστέρησης του χειρουργείου. Ο τραυματοχειρουργός πρέπει να εκπαιδεύεται ώστε σε ελάχιστο χρόνο να ζυγίζει τα πλην και τα κατά και να λαμβάνει μία τόσο δύσκολη απόφαση. Και κατά περίπτωση να μπορεί να πείσει τον ασθενή και τους συγγενείς ώστε να δεχτούν μία απόφαση που ενέχει μεγάλο ρίσκο.
3. Οι τραυματισμοί δεν συμβαίνουν σε επιλεγμένες χρονικές στιγμές. Η ανάγκη όπως γνωρίζουμε δεν επιλέγει πότε θα εμφανιστεί. Εμφανίζεται παραμονές Δεκαπενταύγουστου ,για παράδειγμα, όπου οι λύσεις είναι περιορισμένες. Αυτή είναι μία πραγματικότητα με την οποία κάθε τραυματοχειρουργός είναι εξοικειωμένος. Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, ο τραυματοχειρουργός πρέπει να ανταποκριθεί άμεσα στην ανάγκη με τα μέσα που διαθέτει και δεν μπορεί πάντοτε να την αναβάλλει για μια πιο βολική στιγμή. Η ιδιαιτερότητα αυτή απαιτεί την ύπαρξη ενός σχεδίου. Ο χειρουργός τραύματος καλείται να έχει στο μυαλό του σαφώς καθορισμένα πρωτόκολλα, τα οποία με μικρές τροποποιήσεις θα μπορεί να εφαρμόσει ανά πάσα στιγμή. Διότι δεν υπάρχει πάντα χρόνος, ώστε εκείνη τη στιγμή, μπροστά στο επείγον, να προσδιορίσει τα βήματα που θα ακολουθήσει ή να αναζητήσει συμβουλή.
4. Ο τραυματίας δεν είναι ένας «εύκολος» ασθενής. Εκτός από όσα αναφέρθηκαν παραπάνω, η ίδια η φύση του τραυματισμού συνδέεται με αυξημένες δυσκολίες. Συχνά τον τραυματία τον περιμένει μια δύσκολη διαδρομή, που δεν την αναμένουμε στα χειρουργεία της λεγόμενης «ψυχρής» ορθοπεδικής. Σε αντίθεση με τα περιστατικά της ψυχρής ορθοπεδικής, όπως μία αρθροπλαστική ισχίου, όπου στη μεγάλη πλειονότητα των περιπτώσεων ο ασθενής ξεπερνάει άμεσα το πρόβλημα του και μπορεί να αυτοεξυπηρετείται και να κινείται άμεσα με μικρή μόνο βοήθεια, η μετεγχειρητική πορεία μετά από ένα τραυματισμό μπορεί να είναι αρκετά πιο απαιτητική. Αυτό εξαρτάται άμεσα από τα χαρακτηριστικά του ασθενούς και τη φύση του τραυματισμού. Ο ηλικιωμένος ασθενής, για παράδειγμα, χρειάζεται βοήθεια σε πολλά κομμάτια της καθημερινότητάς του και αυτό συχνά οδηγεί στην απογοήτευση. Αντίστοιχα ένας νέος ασθενής, ο οποίος πρέπει να έχει το πόδι στο γύψο για 1 μήνα, θα απογοητευθεί γιατί αυτό τον αποκλείει από βασικά κομμάτια της καθημερινότητάς του. Δεν είναι εξάλλου τυχαία η συχνότερη εμφάνιση κατάθλιψης μετά από έναν τραυματισμό. Είναι δουλειά του τραυματοχειρουργού, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις πολύπλοκων και επικίνδυνων τραυματισμών, αφού αντιμετωπίσει τον άμεσο κίνδυνο να βοηθήσει τον ασθενή και τον οικογενειακό του κύκλο να κατανοήσει τις διαφορές του τραυματία με τους άλλους ασθενείς. Να τους εξηγήσει γιατί ο ασθενής αυτός δεν περπατάει τόσο καλά όσο κάθε άλλος χειρουργημένος ασθενής ή γιατί πρέπει να φοράει γύψο. Πρέπει να τους βοηθήσει να κατανοήσουν ότι αυτή είναι η φύση του τραυματισμού και πως θέλει χρόνο και προσπάθεια για να ξεπεραστεί. Να μην απογοητευτούν και να μην εγκαταλείψουν την προσπάθεια. Και πως περισσότερο από κάθε άλλον ασθενή δεν πρέπει να ξεχάσουν τον αρχικό στόχο της επιβίωσης και της αυτοεξυπηρέτησης. Και από την πλευρά όμως του ιατρού, η πορεία δεν είναι εύκολη. Ο ιατρός που αντιμετωπίζει τον τραυματία πρέπει να είναι έτοιμος να τον συνοδέψει βήμα προς βήμα προς την ανάρρωση. Και επειδή κάθε ιατρός θέλει να δει άμεσα τη βελτίωση του ασθενούς του, πρέπει ο ίδιος ο ιατρός να είναι προετοιμασμένος και υπομονετικός μέχρι να έρθει η στιγμή αυτή.

Ανακεφαλαιώνοντας λοιπόν ο ρόλος του τραυματοχειρουργού είναι ευρύς και άμεσος. Ο τραυματοχειρουργός πρέπει να είναι σε θέση να δρα υπό συνθήκες στρες και πίεσης και να λαμβάνει σε ελάχιστο χρόνο αποφάσεις κρίσιμες για τον ασθενή. Η τραυματοχειρουργική συνδυάζει τη χαρά της διάσωσης του αγαθού της ζωής αλλά και της βελτίωσης της ποιότητας της ζωής του αρρώστου.